Tsjernobyl

iTsjernobyl

Gisteren ben ik een hele dag in Tsjernobyl geweest. 31 jaar na de kernramp is er nog steeds een veiligheidsperimeter van 30 km rond de centrale. Ook de problemen van de nazorg zijn nog helemaal niet weg, integendeel.
Voor mezelf was het bezoek toch wat met een klein hartje. Mede door de straling en het risico ervan. Maar het was ook een doel om het hele verhaal rond de ramp en de gevaren ervan opnieuw in de aandacht te brengen.

Voor een bezoek aan de site moest ik op voorhand een tour boeken bij een van de officiële organisaties. Een beetje als een toeristische attractie. Dit gaf een zeer raar gevoel, zeker gezien de historie en het drama op de site. Het was wat vergelijkbaar met Auschwitz dat ik vorig jaar heb bezocht. Alsof mensen dit doen om van hun ‘must-see’-lijstje te schrappen en voor extreme activiteiten. Alsof het hele verhaal achter de gebeurtenissen minder belangrijk is.

Nu de dag zelf, na een paar uurtjes rijden en na wat passpoortcontroles zijn we de beveiligde zone binnengereden.
Meer dan 100000 mensen hebben deze in de dagen na de ramp moeten verlaten. En hun huizen staan er nog zoals 31 jaar geleden.
Enkel de natuur heeft de plek terug ingenomen. Verstopt tussen bossen en struiken en deels ingestort zie je straten, dorpjes alsof de tijd heeft stilgestaan.

Inwoners die dachten maar enkele dagen weg te zijn na de ramp zijn nooit meer mogen terugkeren. Of enkel de laatste jaren om wat graven van familieleden te bezoeken, na heel wat papierwerk.

Onderweg naar de centrale zijn we ook een oude Sovjetradar gepasseerd. Verstopt in de bossen in tijden van koude oorlog, om raketten van de Amerikanen waar te nemen. De radar is door de nucleaire ramp echter nooit volledig operationeel geraakt, want was nog in testfase. Maar de constructie die 150m hoog en 700m lang is, is wel zeer imposant. Een relict uit het Sovjettijdperk.

Na het dorpje Chetnobyl te zijn gepasseerd (dat niet zoveel voorstelde), zijn we richting de centrale zelf gereden. Deze bestaat uit 6 reactoren. 5&6 die in aanbouw waren voor de ramp. 1,2 &3 die tot begin de jaren 2000 nog operationeel waren. En dan reactor 4, waar de ontploffing heeft plaatsgevonden. Het oorspronkelijke plan was om naar 8, mogelijks zelfs 10 reactoren te gaan. De ramp van 26 april 1986 heeft daar echter anders over beslist. De reactor zelf is sinds een paar maand afgesloten met een 2e definitieve sarcofaag, gebouwd door de Fransen. (Kostenplaatje, 1 miljard). En zou de reactor en omgeving definitief moeten beschermen tegen de straling.

De ramp zelf, gelukkig waren er de Zweden, want anders hadden we er mogelijks nooit van geweten. Ook de bewoners van de omgeving en van het stadje Pripyat zelf zijn pas een dag na de ramp geëvacueerd. Dit omdat de Sovjets de impact van de ramp danig onderschat hebben. De eerste weken, maanden na de ramp was het een hels karwei om de beveiligde zone schoon te maken en de reactor af te schermen met een eerste sarcofaag. Niet minder dan 500 000 Sovjets zijn hier voor aangesteld.

Al dan niet met weet van de risico’s en onder lichte dwang. Omdat robots het begaven onder de hoge straling, hadden soldaten de taak om de zone kort bij de reactor op te kuisen. Alle constructies zijn afgespoeld en de bodem is bedekt onder een propere laag grond. Enkele dorpen zijn volledig met de grond gelijk gemaakt en begraven om de stralingsimpact te beperken. De kost voor dit helse karwei is bijna niet te schatten. Zowel financieel als qua mensenlevens. 4000 tot 50 000 doden, niemand weet het officieel. Wel weten we dat de nazorg en bescherming nog helemaal niet afgerond zijn.

Er is het risico op bosbranden en het vrijkomen van radioactieve deeltjes daardoor. De bodem die langzaamaan zinkt en in de toekomst in contact zal komen met het grondwater en dit mogelijks kan vervuilen voor miljoenen inwoners,…
Maar er zijn ook nieuwe plannen. Zo gaat er op een deel van de site een zonnepanelenpark gebouwd worden in totaal voor 1000mw. Dit zal gebruik maken van de kabels en elektriciteitsleidingen van de nucleaire site.

Dan was er nog als laatste het dorpje Pripyat. Een stadje van 50 000 inwoners op slechts 3 km van de centrale. Helemaal nieuw en een voorbeeldstad voor de Sovjets. Nu helemaal verwilderd en achtergelaten als spookstad. Een speeltuin in aanbouw is nu een overgroeid park.

Een nieuw sportstadium is nu een bos met aan de rand een tribune verstopt in de bomen. De vele woonblokken zitten verstopt tussen de bomen en zie je bijna niet meer staan. Er is het zwembad, of het basketbalveldje dat nu half ingezakt is of leeg staat. Echt raar, een volledige spookstad waar de natuur en wilde dieren opnieuw haar plaats heeft ingenomen. Alsof de tijd is blijven stilstaan en de klok plots is bevroren.

We dragen ook een zeer grote verantwoordelijkheid naar toekomstige generaties. Willen we hen echt honderden en of duizenden jaren opzadelen met de problemen van ons nucleair afval? Afval dat we in enkele decennia hebben geproduceerd?
Er zijn voldoende alternatieven en onze centrales hebben gewoon echt hun houdbaarheidsdatum bereikt. Laat ons lessen trekken uit Tsjernobyl en geen onnodige risico’s nemen maar deze geleidelijk afbouwen en kiezen voor alternatieven.